W 1924 roku, by zahamować hiperinflację i podreperować gospodarkę przeprowadzono reformę walutową. W pierwszych latach funkcjonowania polskiego złotego pojawiły się monety groszowe oraz jedno i dwuzłotówki. W 1925 roku miała do nich dołączyć moneta o nominale 5 złotych – tytułowa „Konstytucja”.
5 złotych “Konstytucja” 1925 – opis monety
Monetę wykonano według projektu Stanisława Lewandowskiego z delikatnie odświeżonym orłem autorstwa Edmunda Bartłomiejczyka na awersie, w srebrze próby 900, na krążku o średnicy 37 mm i masie 25 gramów. Na rancie znajduje się łacińska sentencja SALUS REPUBLICAE SUPREMA LE czyli „dobro Rzeczypospolitej najwyższym prawem”. Na rewersie kobieta będąca personifikacją Polski, która dostaje od młodzieńca księgę z napisem konstytucja. Pod nimi łan zboża i sierp. Na samym dole napis 5 złotych, a w otoku perełki.
Można rozróżnić odmianę bitą stemplem głębokim ze stoma perełkami oraz bitą stemplem płytkim, która ma 81 perełek. Ponadto wyróżnia się też odmianę z inicjałami na awersie. Tadeusz Kałkowski w książce „Tysiąc lat monety polskiej” pisał, że „z tych wypukłych wzięto 100 sztuk na monety pamiątkowe, z wybitymi monogramami S.W. i W.G., prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Grabskiego, oraz datą 3 maja 1925”. Tę odmianę wybito dla uczczenia rocznicy uchwalenia konstytucji 3 maja. Z zachowanych artykułów prasowych wynika, że otrzymali ją nieliczni oficjele.
Jeśli szukasz wyjątkowych egzemplarzy, koniecznie śledź nasze aukcje numizmatyczne.
Moneta “Konstytucja” 1925 – ile egzemplarzy powstało?
Produkcję „Konstytucji” wstrzymano zaledwie po kilku dniach od rozpoczęcia procesu. Do dziś nie znane są oficjalne dokumenty wskazujące na liczbę wybitych egzemplarzy. Z ówczesnych doniesień prasowych wynika, że w przypadku monet bitych stemplem płytkim mogła być to liczba 8,5 tysiąca sztuk. Wiadomo, że zamknięto je w sejfach mennicy, aż do wydania zgody na sprzedaż części z nich kolekcjonerom. Mowa również o odmianie bitej stemplem głębokim oraz o wersjach próbnych.
Na przestrzeni lat w katalogach pojawiały się różne szacunki, co do tego, ile monet trafiło w ręce kolekcjonerów. Obecnie najczęściej podaje się liczbę tysiąca sztuk obydwu odmian łącznie, a dodatkowo – jak pisał Janusz Parchimowicz – „pewną ilość monet z inicjałami i datą”.
Przeczytaj również: Stempel płytki czy głęboki? Wszystko o monecie 5 złotych “Sztandar” z 1930 roku
5 złotych “Konstytucja” 1925 – efektowna, rzadka i owiana tajemnicą!
5 złotych “Konstytucja” 1925 – moneta obiegowa czy nie?
Rozporządzenie ówczesnego ministra skarbu jasno wskazywało, że „Konstytucja” jest monetą obiegową. Problem w tym, że w rzeczywistości nigdy nie trafiła do obiegu. Dlaczego? Według najbardziej rozpowszechnionej wersji, ilość srebra zawarta w monecie przekraczała faktyczną wartość nominału i wprowadzenie jej do obiegu byłoby bez sensu, bo ludzie zaczęliby ją przetapiać. Jednak nie brakuje opinii, że to mit.
Zobacz również: 5 złotych NIKE – symbol triumfu Polaków!
Gdy przestudiuje się dokumenty sprzed lat można dojść do wniosku, że wartość srebra, nawet w obliczu panującej wówczas inflacji, nie przekraczała wartości nominału. Problemem była raczej trudna sytuacja budżetowa. Na jednym z forów numizmatycznych można znaleźć ciekawe opracowanie z fragmentami oświadczenia premiera z lipca 1925 roku, w którym padają takie słowa: „Większa emisja bilonu srebrnego nie jest wskazana albowiem za kruszec płaci się dewizami. Z tego powodu zostanie wstrzymana dalsza emisja srebrnych monet”. W zamian wyemitowane miały zostać bilety zdawkowe. A zatem można przypuszczać, iż bicie srebrnych pięciozłotówek było po prostu mniej opłacalne dla państwa, które desperacko szukało wówczas oszczędności.
I tak moneta, która zgodnie z rozporządzeniem ministra skarbu była monetą obiegową, w rzeczywistości nigdy do obiegu nie trafiła. Czy zatem można nazywać ją monetą obiegową? To pytanie do Państwa!
Jeśli zastanawiasz się, jak spieniężyć swoją kolekcję – sprawdź działający online skup monet w wybranym mieście. Oferujemy również inne usługi takie jak: grading, wycena monet, czy skup złotych monet lub srebrnych.
