Kolekcjonowanie monet to wciągająca pasja. Ogromna różnorodność i wielość dostępnych linii tematycznych sprawia, że w Polsce i na świecie budowane są niezwykle różnorodne kolekcje, a zainteresowanie numizmatyką cały czas rośnie. Najczęściej poszukiwane monety przez kolekcjonerów mają długą historię, a zakres obiektów kolekcjonerskich obejmuje okres od starożytności po współczesność. Rynek ten cały czas się rozwija i ewoluuje. Przez ostatnich kilkadziesiąt lat, jak każdy rynek kolekcjonerski i inwestycyjny, podlegał pewnym trendom.
Jakie numizmaty na chwilę obecną są najcenniejsze? Aukcje numizmatyczne z roku na rok biją kolejne rekordy. Najdrożej sprzedaną monetą na świecie jest obecnie złota moneta zwana “Double Eagle” – Podwójny Orzeł, wybita w 1933 roku przez mennicę Stanów Zjednoczonych. Wylicytowana została w 2021 roku za kwotę 19 milionów dolarów. Niezwykle wysoką cenę – 10 milionów dolarów – uzyskała w 2013 roku pierwsza srebrna moneta wybita w 1794 roku w Stanach Zjednoczonych, zwana Flowing Hair Dollar. Aktualnie najdroższe polskie monety to: moneta studukatowa z 1621 roku, z czasów panowania Zygmunta III Wazy, w sprzedaży aukcyjnej w 2018 roku w Stanach Zjednoczonych osiągnęła cenę ponad dwóch milionów dolarów; denar Bolesława Chrobrego; pierwszy grosz, wybity w srebrze za czasów panowania Kazimierza III Wielkiego; złote dukaty i wielodukatowe donatywy bite już od XV wieku.
Wymienione powyżej, niezwykle rzadkie monety o wielkiej wartości, znajdują się najczęściej poza zasięgiem większości kolekcjonerów. Numizmatyka na szczęście nie jest hobby jedynie dla bogatych. Oprócz przytoczonych powyżej rarytasów, jest mnóstwo monet, których ceny są bardzo niskie, a przez to są dostępne niemal dla każdego. Oto najczęściej poszukiwane monety przez kolekcjonerów!
Najczęściej poszukiwane monety przez kolekcjonerów – kryteria wyboru
Na początku warto przeanalizować kwestię jakie cechy nadają monecie wartość. Wpływa na to kilka czynników. Pierwsze kryterium związane jest ze stanem zachowania – najlepiej zachowane egzemplarze mają najwyższą wartość kolekcjonerską. Kolejnym kryterium może być nakład – im mniejsza ilość wybitych, bądź zachowanych do dnia dzisiejszego numizmatów, tym większy stopień rzadkości i tym samym większa wartość kolekcjonerska danego numizmatu. Następnym istotnym elementem jest wartość historyczna i walory estetyczne konkretnej monety. Na wartość wpływają też rodzaj kruszcu i masa numizmatu. Stare monety wykonane z metali szlachetnych jak złoto, srebro, platyna czy pallad zawsze będą wysoko cenione na rynku numizmatycznym. Jednak w przypadku monet bardzo rzadkich i o wysokiej wartości kolekcjonerskiej, ostateczna cena monety potrafi wielokrotnie przewyższyć wartość kruszcu, z którego została wybita.
Ważnym kryterium jest również popyt – mimo stopnia rzadkości i spełnienia innych kryteriów określających wartość, pewne monety cieszą się większą popularnością od innych, są chętniej kupowane i łatwiejsze do dalszej sprzedaży. Biorąc pod uwagę te kryteria możemy zastanawiać się jakie monety są najbardziej poszukiwane i od czego zależy cena? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Tak jak wielu jest kolekcjonerów, tak wiele kolekcji. Dla jednego będzie to trojak Zygmunta III Wazy o wysokim stopniu rzadkości, dla innego monety kolekcjonerskie z Papieżem Janem Pawłem II, a dla jeszcze innego monety wybijane po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Prześledzenie całego rynku wartościowych monet kolekcjonerskich znacznie przekracza możliwości jednego artykułu, jednak postaramy się wskazać niektóre trendy kolekcjonerskie, skupiając się głównie na polskim rynku numizmatycznym.
Stare i rzadkie monety poszukiwane przez kolekcjonerów
Nie będzie zaskakującym fakt, że w Polsce kolekcjonerzy najczęściej zbierają monety polskie i z Polską związane, w dobrym stanie zachowania. Zainteresowaniem cieszą się numizmaty wybijane we wczesnym średniowieczu, w czasach Polski Królewskiej, monety XIX-wieczne, z okresu zaborów, monety II Rzeczpospolitej, Wolnego Miasta Gdańska, okupacyjne, z okresu PRL-u, aż po monety emitowane współcześnie przez Narodowy Bank Polski. Poza monetami polskimi chętnie zbierane są monety niemieckie, zwłaszcza z okresu Kaiserreichu i Republiki Weimarskiej, monety innych krajów europejskich, numizmaty ze Stanów Zjednoczonych, jak również bardziej inwestycyjne monety tzw. bulionowe. Ich wartość oparta jest o kruszec, z którego są wybite (srebro, złoto, platyna, pallad).
Zapoznaj się również z naszym artykułem o kolekcjonowaniu monet.
Polskie monety kolekcjonerksie – monety średniowieczne i Polska Królewska
Kolekcjonowanie monet średniowiecznych czy z okresu Polski Królewskiej to dziedzina nieco bardziej specjalistyczna, jednak mogąca przynosić ogromną satysfakcję. Często wymaga większej wiedzy zarówno numizmatycznej, jak i historycznej. Przy budowaniu tego typu kolekcji niezbędne jest posiadanie zaufanych sprzedawców i sklepów numizmatycznych oraz nieustanne śledzenie aukcji monet. Numizmaty z tego okresu często zbierane są na podstawie stopnia ich rzadkości, często w oparciu o okres panowania danego króla, czasem kolekcjonuje się określony typ monety, na przykład dukaty, orty, szelągi czy denary. Do numizmatów poszukiwanych przez kolekcjonerów możemy zaliczyć monety wczesnośredniowieczne, wybijane przez Zakon Krzyżacki, z czasów panowania Władysława Jagiełły, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, czy Stefana Batorego. Niezwykle ciekawym i lubianym tematem jest długi okres panowania Zygmunta III Wazy oraz późniejszych władców jak Władysław IV Waza, Jan II Kazimierz, Jan III Sobieski, August II Mocny, August III czy Stanisław August Poniatowski. Zbiory monet z tego okresu mają wartość kolekcjonerską jak i wysoką wartość historyczną.
Kazimierz III Wielki 1333-1370, grosz, Kraków
Monety z XIX wieku – pieniądz Powstania Listopadowego i monety okresu zaborów
XIX wiek obfituje w ciekawe i różnorodne okazy numizmatyczne. Cenione przez kolekcjonerów są monety Królestwa Polskiego z lat 1815-1850 oraz krótka emisja monet, które wybito w okresie Powstania Listopadowego w 1831 roku. Kolekcję możemy poszerzać o numizmaty bite pod zaborami. Na przełomie XVIII i XIX wieku pojawiają się również pierwsze pieniądze papierowe – te najstarsze banknoty mogą również stać się niezwykle cennymi obiektami kolekcjonerskimi.
Zobacz również: Ile kosztuje grading monet? Co to jest grading? Podstawowe informacje
Powstanie Listopadowe, 1 złoty 1831, podpis H. Łubieński
Polskie monety kolekcjonerskie II RP
Dużym zainteresowaniem cieszą się monety obiegowe emitowane w okresie istnienia II Rzeczpospolitej. Zdecydowanie najdroższa i najrzadsza moneta z tego czasu to 5 złotych z 1932 roku z wizerunkiem uskrzydlonej Nike – bogini zwycięstwa – na rewersie. Jej wartość waha się od kilkudziesięciu do ponad stu tysięcy złotych. Drugą bardzo wysoko wycenianą monetą, będącą w obiegu w czasach II RP, jest wybita głębokim stemplem 5 złotówka z 1930 roku, potocznie nazywana “Głębokim Sztandarem”. Wysokie ceny osiągają również: 2 złote z 1924 roku z wizerunkiem kobiety – Żniwiarki, 2 złote z 1936 roku z Józefem Piłsudskim, 5 złotych z Głową Kobiety z 1932 roku (ze znakiem mennicy), 10 złotych z 1934 roku z Józefem Piłsudskim (występujące w dwóch odmianach – z Orłem Strzeleckim i standardowym wizerunkiem orła na awersie), 10 złotych z 1933 roku z wizerunkiem Romualda Traugutta i moneta o tym samym nominale z portretem Jana III Sobieskiego.
Cennym nabytkiem będą również złote monety z 1925 roku z Bolesławem Chrobrym. Powyższy spis nie wyczerpuje tematu wartościowych monet z okresu II RP, jednak należy pamiętać, iż najwyższą cenę zawsze osiągnie moneta rzadka, w menniczym stanie zachowania. Obok monet emitowanych przez II RP, dużym zainteresowaniem kolekcjonerów numizmatów z tego okresu cieszą się monety bite dla Wolnego Miasta Gdańska. Wartościowe są również monety okupacyjne z okresu I wojny światowej, numizmaty bite przez Generalne Gubernatorstwo, czy też monety emitowane dla łódzkiego Getta w okresie II Wojny Światowej.
Obiegowe monety PRL-u
Monety z czasów PRL-u zyskały dziś ogromną popularność. Regularnie pojawiają się sensacyjne artykuły, których autorzy sugerują ogromne zyski ze sprzedaży monet będących w obiegu w czasach Polski Ludowej. Każdy z nas chciałby oczywiście znaleźć we własnych zasobach jakiś skarb, niezwykle wartościowe numizmaty. Niestety, w przypadku monet z okresu PRL-u, nie jest to łatwe, a najdroższe polskie monety kolekcjonerskie są niezwykle rzadkie, zaś dodatkowo ich cena uzależniona jest od stanu zachowania.
Do najcenniejszych i najbardziej poszukiwanych monet z okresu PRL możemy zaliczyć monety obiegowe: dziesięciogroszówkę z 1973 roku (ale koniecznie bez znaku mennicy!), złotówki z 1957 roku (tylko w menniczym stanie zachowania), 5 złotych z wizerunkiem Rybaka z 1958 roku z szeroką 8 w roczniku (tzw. bałwanek). W 1985 roku wyemitowano niezwykle dziś cenne monety okolicznościowe – złote monety bite stemplem lustrzanym z wizerunkiem Jana Pawła II (o nominałach 1000 złotych, 2 000 złotych, 10 000 złotych). Sporym zainteresowaniem kolekcjonerów cieszą się również próbne monety z okresu PRL-u, zwłaszcza próby niklowe, których ceny zaczynają się od kilkuset złotych. Ze względu na ogromne zainteresowanie numizmatami tego okresu poświęcimy mu osobny artykuł.
Zobacz również: https://aukcje.numimarket.pl/wycena-starych-monet/
Najdroższe polskie monety kolekcjonerskie po 1989 roku
Wartość kolekcjonerską posiadają nie tylko stare monety. Najcenniejsze monety III RP to Złoty Tryptyk z 1990 roku z wizerunkami: Józefa Piłsudskiego, Fryderyka Chopina, i Tadeusza Kościuszki. Każda tego typu moneta wyemitowana została w trzech nominałach: 200000 złotych, 500000 złotych, 1000000 zł. Najwyższego nominału wybito prawdopodobnie jedynie po kilka sztuk. Wśród późniejszych monet bitych w okresie III Rzeczpospolitej znajdziemy zarówno cenne okazy jak i monety nie przekraczające wartości nominalnej.
Do monet osiągających wysokie ceny aukcyjne możemy zaliczyć: srebrną monetę w kształcie kuli o nominale 100 złotych z 2018 roku, która została wybita na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości, 500 złotych z 2014 roku wybite z okazji kanonizacji Jana Pawła II, serię Skarby Stanisława Augusta, czy 1000 złotych z 2011 roku wyemitowane w roku beatyfikacji Jana Pawła II. Chętnie zbierane i poszukiwane monety przez kolekcjonerów to srebrne monety kolekcjonerskie emitowane przez Narodowy Bank Polski o nominałach 10 i 20 złotych, jak również okolicznościowe 2 i 5-złotówki. Wśród tych współczesnych monet obserwujemy konkretne trendy cenowe, a rozpiętość ich wartości jest bardzo duża.
Trendy w numizmatyce
Temat monet poszukiwanych przez kolekcjonerów jest niezwykle szeroki. Powyżej pokazaliśmy niektóre popularne trendy, silnie utrwalone wśród kolekcjonerów i inwestorów. Duży wpływ na rynek numizmatyczny mają w ostatnich latach profesjonalne aukcje internetowe. Przeniesienie sprzedaży do Internetu umożliwia udział w licytacjach kolekcjonerom z całego świata i jest doskonałym sposobem zakupu najlepszych numizmatów do własnych kolekcji.
